Το παραμύθι «Η Επανάσταση των Λέξεων του Καλού», του Ελευθέριου Πλουτάρχου σε μορφή E-Audiobook/Videobook εκδόθηκε από τον Σύνδεσμο Πολιτισμού Ελλάδας Κύπρου το 2022 και διατίθεται ελεύθερα και δωρεάν για ηλεκτρονική μελέτη από τον διαδικτυακό κόμβο www.cultural-association.org. Το παραμύθι έλαβε τη διάκριση Α’ Βραβείο στον 11ο Διεθνή Λογοτεχνικό Διαγωνισμό του Ομίλου για την UNESCO Τεχνών, Λόγου και Επιστημών Ελλάδας στην κατηγορία Παραμύθι (Νοέμβριος 2022). Η συγκεκριμένη δουλειά του συγγραφέα αντανακλά την ευαισθησία του σε θέματα που άπτονται της διαπαιδαγώγησης των παιδιών μέσα από ηθικές αξίες που σφυρηλατούν χαρακτήρες και πλάθουν ψυχές.
Το παραμύθι «Η επανάσταση των λέξεων του καλού» σκιαγραφεί την αιώνια μάχη του καλού και του κακού. Η αφήγηση του μαγεύει και διεγείρει τη φαντασία, αναδεικνύοντας μια σειρά αξιών και ηθικών αρχών οι οποίες δύνανται να επηρεάσουν θετικά τη συναισθηματική, κοινωνική και ηθική ανάπτυξη μικρών και μεγάλων. Η ρευστότητα του χρόνου κατά την οποία διαδραματίζονται τα γεγονότα, καθιστά την ιστορία και τα διδάγματα της διαχρονικά και οικουμενικά. Οι παραστατικές εικόνες της αφήγησης ζωντανεύουν μπροστά στον ακροατή κάνοντας τον να νιώσει έντονα συναισθήματα για τα όσα διαδραματίζονται. Μέσα από τα μηνύματα του, το παραμύθι μπορεί να αποτελέσει ένα χρήσιμο εργαλείο όχι μόνο στην καλλιέργεια του χαρακτήρα αλλά και στην ενδυνάμωση της ψυχικής ανθεκτικότητας απέναντι στο κακό και στις δυσκολίες που αυτό φέρνει στις ζωές μας.
Η προσωποποίηση των λέξεων του καλού τις καθιστά οικείες προς τον ακροατή του παραμυθιού. Οι λέξεις του καλού παρουσιάζονται στο παραμύθι ως πρότυπα συμπεριφοράς που βοηθούν τον ακροατή να ταυτιστεί μαζί τους και να συμμεριστεί την ανάγκη τους για μια μεγάλη αλλαγή στον σημερινό κόσμο. Το αίσθημα αυτό άλλωστε είναι σε όλους μας οικείο ζώντας στη σημερινή εποχή. Πόλεμοι, κοινωνική ανισότητα και έλλειψη ηθικής είναι μόνο μερικά από τα φαινόμενα του σημερινού κόσμου που σκιαγραφούν ένα έντονα αρνητικό σκηνικό το οποίο βιώνουμε καθημερινά μικροί και μεγάλοι.
Οι λέξεις του καλού είναι τόσο αγανακτισμένες και τόσο αποφασισμένες για αλλαγή που δεν μπορούν να περιμένουν άλλο. Πιστεύουν ότι οι άνθρωποι αξίζουν ένα καλύτερο κόσμο, ένα καλύτερο αύριο, χωρίς μίσος, ψέμα, ανηθικότητα. Επιθυμούν να πολεμήσουν με τα δικά τους ευγενικά όπλα, στοχεύοντας σε ένα καλύτερο μέλλον.
Ωστόσο, όπως σε κάθε επανάσταση που επιδιώκει να φέρει τις πολυπόθητες αλλαγές στον κόσμο, ο δρόμος δεν είναι στρωμένος με ροδοπέταλα. Το κακό ενημερώνεται για την επανάσταση και καταστρώνει ένα σχέδιο για να την ανατρέψει. Στα αλήθεια πόσο γνώριμο μας ακούγεται αυτό; Όμως οι λέξεις του καλού βρίσκουν τη λύση, ξεπερνώντας τα εμπόδια με την εφευρετικότητα, τη δημιουργικότητα και την ανθεκτικότητα τους. Αρχηγός τους παμψηφεί η ελπίδα. Η ελπίδα αναλαμβάνει να οδηγήσει τις λέξεις του καλού σε αυτόν τον μεγαλειώδη αλλά δύσκολο αγώνα.
Ποια είναι η λύση στις απανωτές δυσκολίες της επανάστασης των λέξεων του καλού; Μα τα παιδιά…τα παιδιά θα παραταχθούν στην πρώτη γραμμή και από αυτά θα ξεκινήσει η αλλαγή. Ο ήλιος, το φως και το ουράνιο τόξο βοηθούν να σκορπίσουν τις λέξεις του καλού μέχρι τις σχολικές αίθουσες, να φωτίσουν τις σκέψεις των δασκάλων, να εισχωρήσουν στις καρδιές τους και να εισβάλουν στις σελίδες των βιβλίων. Έτσι τα παιδιά με τη βοήθεια των δασκάλων και των βιβλίων τους, γίνονται ο φορέας της αλλαγής. Μέσα από τα παιδιά, η επανάσταση των λέξεων του καλού διαχέεται στον κόσμο των μεγάλων, των γονιών τους αρχικά και των κυβερνώντων στην συνέχεια. Έτσι η κατάσταση σε ολόκληρο τον πλανήτη αλλάζει, οι άνθρωποι αρχίζουν να ελπίζουν, να αγαπούν, να πιστεύουν, να ζουν ειρηνικά, να σέβονται ο ένας τον άλλο, να έχουν ισότητα.
Το παραμύθι κατορθώνει να μεταφέρει στον ακροατή του δυνατά μηνύματα αισιοδοξίας και ελπίδας που τόσο έχουμε όλοι ανάγκη. Ο αγώνας δεν φαντάζει εύκολος, ωστόσο το παραμύθι μας παροτρύνει να έχουμε πίστη σε ένα καλύτερο αύριο. Μια μέρα θα τελειώσουν οι πόλεμοι, θα εμφανιστεί το ουράνιο τόξο θα φυτρώσουν παπαρούνες στα χαρακώματα, θα φτερουγίσουν περιστέρια και απ’ το λιωμένο μέταλλο των όπλων θα φτιαχτούν έργα της ειρήνης. Τέτοιες εικόνες εμπνέουν τον ακροατή και ενδυναμώνουν την πίστη του ότι όλα είναι εφικτά μέσα από τον δρόμο της αρετής και του καλού.
Το παραμύθι αποτελεί επίσης πρότυπο ενδυνάμωσης της ψυχικής ανθεκτικότητας του ακροατή καθώς αναφέρεται σε δυσκολίες και εμπόδια, τα οποία ωστόσο ξεπερνιούνται μέσα από τη θετικότητα και την ελπίδα. Μέσα από την πλοκή των γεγονότων ο ακροατής επεξεργάζεται συνειδητά ή ασυνείδητα τα σύμβολα και του δίνεται το κίνητρο να αντιμετωπίσει με ανάλογο τρόπο τις διάφορες προκλήσεις της δικής του ζωής.
Ταυτόχρονα, το παραμύθι μεταδίδει μηνύματα που είναι συνδεδεμένα με το κοινωνικό μας περιβάλλον, όπως η σημασία της κοινότητας, της ομαδικότητας και της συνεργασίας, αλλά και τους κοινωνικούς ρόλους που ο καθένας μας υιοθετεί κατά την αλλαγή. Το αίσιο τέλος του παραμυθιού, δημιουργεί στον ακροατή ένα ευχάριστο συναίσθημα βοηθώντας τον να αντιληφθεί ότι και ο ίδιος μπορεί να γίνει μέρος αυτής της αλλαγής. Η αλλαγή δεν έρχεται εύκολα. Χρειάζεται όραμα και σκληρή δουλειά. Όπως έχει γράψει η θεατρική συγγραφέας Judith Thompson στο έργο της Το παλάτι του τέλους «το μεγαλύτερο κακό στον κόσμο γίνεται επειδή οι καλοί άνθρωποι δεν κάνουν κάτι για να το σταματήσουν». Ας προβληματιστούμε επομένως ενήλικες και παιδιά τι ρόλο θέλει καθένας από μας να διαδραματίσει σε αυτή την αλλαγή και πώς μπορεί να συμβάλει με το δικό του λιθαράκι στην επανάσταση του καλού. Ας οραματιστούμε ότι καθένας από εμάς μπορεί να αποτελέσει έναν μικρό φάρο που θα φωτίζει τον δύσκολο δρόμο που διανύουμε στη σημερινή εποχή. Ας δώσουμε έμφαση ο καθένας από τον δικό του ρόλο στις αξίες της αγάπης της προσφοράς και της ανιδιοτέλειας, της αλληλεγγύης, της συνεργασίας, της ηθικής, όπως ακριβώς μας προτρέπει το παραμύθι.
Τέλος, το παραμύθι τονίζει τον σημαντικό ρόλο που διαδραματίζει ο δάσκαλος και επομένως η εκπαίδευση στην διαπαιδαγώγηση και την καλλιέργεια των νοητικών και των ψυχικών δυνάμεων των νέων. Είναι, επομένως, χρήσιμο για κάθε φορέα αγωγής να αντιλαμβάνεται την ευθύνη που του αναλογεί στη διαμόρφωση και την καλλιέργεια της νέας γενιάς.
Εξάλλου, ένα από τα σημαντικότερα μηνύματα του συγγραφέα είναι ότι στην επανάσταση των λέξεων του καλού, βασικό ρόλο διαδραματίζει πρωτίστως η νέα γενιά. Η αλλαγή λοιπόν ξεκινά από τα παιδιά, τους αυριανούς πολίτες αυτού του κόσμου. Ας τους καθοδηγήσουμε και ας τους διαπαιδαγωγήσουμε με τις αξίες του καλού. Ας τους βοηθήσουμε να γίνουν πιο ανθεκτικοί απέναντι στο κακό και στις δυσκολίες. Μα το πιο σημαντικό ας τους ενισχύσουμε την ελπίδα και την αγωνιστικότητα, όπως ακριβώς μας προτρέπει και το παραμύθι. Ας τους μάθουμε να αγωνίζονται για το καλό και την επικράτηση του στον κόσμο. Μόνο έτσι μπορούμε να ελπίζουμε για ένα καλύτερο αύριο.
Δρ Μαρίνα Μιχαηλίδου
Εκπαιδευτικός, Σχολικός Σύμβουλος
