Ηλεκτρονικά παιχνίδια, αυτοματισμοί, τεχνητή νοημοσύνη, ηλεκτρονικοί έρωτες. Με μια λέξη: τηλεξάρτηση. Αυτός είναι ο άνθρωπος της δεύτερης δεκαετίας του 21ου αιώνα. Αντίγραφα των αντιγράφων των ιδεών, επεκτείνοντας τη σκέψη του Πλάτωνα. Ένεκα του περιοριστικού λοιμού που μαστίζει την ανθρωπότητα, ενθαρρύνεται η κοινωνική απομόνωση, μέσω της οποίας ο άνθρωπος, αναγκάζεται να γίνει περαιτέρω ακοινωνικό ζώο — να πάει ένα βήμα παραπέρα ενάντια στη φύση του (Αριστοτέλης). Βομβαρδιζόμαστε πανταχόθεν για τις συνέπειες της κοινωνικής επαφής. Αναδιπλωνόμαστε. Καταφεύγουμε ακραιφνώς στις οθόνες του επίπλαστου. Επενδύουμε σ’ αυτές επαγγελματικά, συναισθηματικά, αγοραστικά — παντοιοτρόπως. Το υβρίδιο που λέγεται άνθρωπος, υφέρπει μεταξύ του απτού και του εικονικού, με το πρώτο να φαντάζει επικίνδυνο για την ώρα.
Η κατάθλιψη, η πιο συχνή ασθένεια, μαζύ με τις διαταραχές άγχους, στη σύγχρονη ψυχοπαθολογία, φαίνεται να ακμάζει όχι μόνο στη στέρηση της κοινωνικής επαφής, αλλά – φευ – και στη στέρηση της ηλεκτρονικής επικοινωνίας.
Μόλις στα 2017, αργά και βραδυκίνητα, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (Π.Ο.Υ.) αναγνώρισε την εξάρτηση από τα ηλεκτρονικά μέσα ( παιχνίδια, κινητό τηλέφωνο, διαδίκτυο), ως ασθένεια. Ενώ 16 χρόνια κιόλας πριν (2001), δημιουργείται στην Κίνα, το πρώτο Κέντρο Απεξάρτησης από τα ηλεκτρονικά παιχνίδια. Παραμέληση βρεφών, μέχρι θανάτου λόγω ασιτίας, παραμέληση εαυτού λόγω ασιτίας και αϋπνίας, ένεκα της προσκόλλησης στα ηλεκτρονικά παιχνίδια, έλλειψη κοινωνικότητας και εντέλει, κοινωνικός αυτοαποκλεισμός, είναι μόνο μερικά από τα παθολογικά φαινόμενα των καιρών μας.
Ο φόβος και ο τρόμος, δεν μπορούν να γεννήσουν έρωτα κι επομένως, δημιουργία. Ο άνθρωπος δεν δύναται να ανυψωθεί σε άλλες σφαίρες, κι αυτό τον μαραίνει, όπως μαραίνονται τα λούλουδα δίχως τον ήλιο.
Η μοναξιά, ο εγκλεισμός, η έλλειψη νοήματος, βασικές υπαρξιακές έννοιες (βλ. Irvin Yalom), γίνονται κοινός τόπος για τον καθένα από μας, με αποτέλεσμα να μειώνεται αισθητά η αισιοδοξία, να πέφτει το ανοσοποιητικό σύστημα και ο άνθρωπος να ασθενεί και να ολισθαίνει σε φαύλους, νοσηρούς κύκλους.
Με τόσους ανοιχτούς, φαραωνικούς ασκούς, η ανάγκη για παίδευση και εγκράτεια, καθίσταται ακόμη επιτακτικότερη. Σε κάθε περίοδο κρίσης, δημιουργούνται ευκαιρίες αλλαγής και ανασυγκρότησης σε πιο ανθρώπινα, γερά θεμέλια. Αυτό, εξάλλου, είναι και το νόημα της ψυχοθεραπείας. Όχι η αντιμετώπιση συμπτωμάτων, μόνο, μα η ολιστική εξέταση, επανεξέταση, επαναπροσδιορισμός της ατομικής μας ιστορίας μα και του παρόντος και του μέλλοντος, για μια ζωή πιο μεστωμένη, με λιγότερα εσωτερικά εμπόδια και δρόμους ανοιχτούς προς την αυτοπραγμάτωση (Maslow).
Ας ευχηθούμε, λοιπόν, πως η κρίση των καιρών, θα αποτελέσει εφαλτήριο για μια μεταρσίωση αξιών, για μια εξέλιξη η οποία δεν αφορά τον χυδαίο υλισμό, μα το πνεύμα, το πνεύμα το αθάνατο που δημιουργεί πολιτισμό, φτάνοντας στην επικούρεια ευδαιμονία, μέσω της άσκησης και της ψυχικής ευελιξίας που επέρχεται δια της κριτικής θεώρησης, αναστηλώνοντας τον άνθρωπο και τοποθετώντας τον στο βάθρο της θέωσης, το οποίο ― αν και τ’ απώλεσε ―, του ανήκει ― εφόσον μυηθεί στις διδαχές της Φύσης και της Σοφίας.
Λέξεις κλειδιά: τηλεξάρτηση, κοινωνική απομόνωση, λοιμός, έλλειψη νοήματος.
Κωνσταντίνος Μακρής
Ψυχολόγος, Συνθετικός Ψυχοθεραπευτής
