Η συλλογή αυτή τιτλοφορείται με το βαφτιστικό όνομα της συγγραφέως κι όπως πολλές φορές συμβαίνει στην χώρα μας όταν παραδοσιακά ένα κορίτσι παίρνει το όνομα της εκ πατρός γιαγιάς της, λαμβάνει κι ένα δεύτερο υποκοριστικό που συχνά φέρει την επιθυμία της κάθε μητέρας να διαφοροποιηθεί η κόρη της απ’ την πεθερά της. Όταν ένα παιδί έρχεται στον κόσμο πάντα η επιλογή του ονόματός τού κληροδοτεί την γενεαλογική του συνέχεια και συγχρόνως αποδίδει την θέση που κατέχει το παιδί στην διαλεκτική της επιθυμίας της μητέρας του και του πατέρα του.
Έτσι μπλέκονται οι προβολές των άλλων, οι προσδοκίες τους μπροστά στο νεογνό μαζί με τους ήχους και τις λέξεις που στιγματίζουν τόσο την υποκειμενική πορεία του ατόμου όσο και τα μονοπάτια που δρομολογούν τις επιθυμίες του. Πώς τελικά η γιαγιά Οσία επηρεάζει την εγγονή Οσία; Ποια ταύτιση επιτρέπεται ανάμεσα στην Οσία και την Σίσσυ; Φαίνεται τελικά ότι διαμορφώνεται ένας ενδιάμεσος χώρος ανάμεσα στα δύο ονόματα κι εδραιώνει την δημιουργική ικανότητα που αναδύεται από τις πτυχές της θηλυκής της φύσης κι έτσι γεννιέται η ποιήτρια.
Η Σίσσυ Σιγιουλτζή-Ρουκά μετά από την πρώτη έκδοση «Λόγια Γυμνά» κάνει δώρο κάποια απ’ τα παλαιότερα αυτά κείμενά της στις εκδόσεις Αρχύτας και τον Σύνδεσμο Πολιτισμού Ελλάδας Κύπρου και μας χαρίζει μια συλλογή όπου απλόχερα μας προσφέρει τους προβληματισμούς της. Με την Οσία, αφιερωμένη στην θεϊκή δύναμη της αγάπης, η λογοτέχνης αφιερώνει την συλλογή αυτή στις ποιήτριες οσίες που ασκητεύουν στον κόσμο της ποίησης. Έτσι κατά κάποιο τρόπο λυτρώνεται κι η ίδια, ξεφεύγει από κάποιες καταβολές, βρίσκει καταφύγιο στον κόσμο της ποίησης όπου ανήκει μαζί με άλλους, ταγμένη στην ασκητική του αναστοχασμού, της αναζήτησης και της δημιουργίας απέναντι στον ίδιο τον γυμνό εαυτό της.
Η συλλογή ανοίγει με το πιο πρόσφατο γραπτό, μ’ ένα ερώτημα δίχως φτιασίδια: κατάματα η Σίσσυ Σιγιουλτζή-Ρουκά στρέφεται στους γονείς, στην προηγούμενη γενιά και τη φέρνει αντιμέτωπη με την στάση της απέναντι στους παρίες της κοινωνίας που κατονομάζει λέγοντας «γιατί τους στερήσατε την αναγνώριση και την στοργή που τόσο λαχταρούσαν;» Σ’ αυτήν την πρώτη κοινωνική τοποθέτηση η λογοτέχνης ψηλαφίζει μια αιτία για τα ανθρώπινα πάθη μα και μια λύση για να είναι λιγότερο μαρτυρικά.
Η Οσία μιλάει για ερωτικά σκιρτήματα, θέτει την ύπαρξή της όπως λέει «πέρα απ’ το χρόνο και τα όρια της φαντασίας τα ανύπαρκτα» ακυρώνοντας μ’ αυτήν την διατύπωση τα δεδομένα που πριν απ’ αυτήν και γι’ αυτήν την καθορίζουν κι επενδύει λυτρωτικά στο δικό της όνειρο. Ο ερωτικός πόθος την κάνει να εξερευνά τα σαρκικά και πνευματικά της όρια όπου το Εγώ γίνεται μια προσμονή ανάστασης απέναντι στο «γαϊτανάκι του πόθου» που «ψάχνει να συμβιβάσει την επιθυμία με τη ελευθερία» όπως μας λέει περίτεχνα στο ποίημα «όταν σε σκέφτομαι». Η ποιήτρια έχει λοιπόν πλήρη επίγνωση της μεγάλης αποξένωσης που φέρνει κάθε ερωτικό αίτημα απέναντι στον Άλλο που εν δυνάμει λαμβάνει κύρος κι εξουσία πάνω στον ερωτευμένο άνθρωπο, αφού μόνο αυτός μπορεί σαν αντικείμενο του πόθου να ξεδιψάσει και να λυτρώσει.
Έρχεται μετά η Αγάπη να αποκαλύψει τα ψεύδη του χτες, να φανερώσει την ανάγκη της προσφοράς που κάνει την γυναίκα αυτή όχι μόνο να θέλει να παίρνει αλλά να ξεπερνάει τους φόβους έτοιμη να ζήσει δίνοντας αγάπη μ’ ευγνωμοσύνη για το δώρο μιας αυθεντικής συνάντησης με το άλλο φύλο.
«Για το δόμα της αγάπης παιάνα χορωδώ για το καινόν αίσθημα. Πρωτόγνωρη, γλυκιά γνώση ζωής» μας λέει λακωνικά τονίζοντας της αξία της ερωτικής εμπειρίας ως υπαρξιακή αποκάλυψη.
Η Οσία εσωτερικεύει την πνοή του αγαπημένου και στρέφεται σαν νεοφώτιστη στην ποίηση για να μπορεί να «ταξιδεύει στον χρόνο» με την «ελπίδα της αιωνιότητας». Η απουσία, η προσμονή, η φαντασίωση που συνοδεύουν την επιθυμία πυροδοτούν και τον πόνο ο οποίος φανερώνει την ανάγκη για καθρέφτισμα, ταύτιση κι αφομοίωση. Ο λόγος της Σίσσυ Σιγιουλτζή-Ρουκά γίνεται βαθιά ερωτικός κι ο εξ ορισμού ήρωας της ζωής και των ονείρων της ξαναφέρνει την χαρά και την ζωή. Μας δείχνει πώς μεστώνει, πώς ωριμάζει και σκληραγωγεί ο έρωτας γιατί είναι « αρκετή μια στιγμή» που τον απογειώνει ως «νέα μαγεία», για να χρησιμοποιήσω τα λόγια της.
Στην συνέχεια η ποιήτρια συνεχίζει σε πιο πεζό λόγο τις υπαρξιακές αναζητήσεις που πυροδοτεί ο έρωτας με όλες τις αμφιβολίες του. Η ως τώρα αμφιταλάντευση της όμως ονομάζεται «φωτεινή ελευθερία» και συμπεραίνει με τραγικό τρόπο «ή θα αγαπηθούμε ή θα καταστραφούμε». Η απουσία επιτρέπει σε φόβους κι άμυνες να υποχωρήσουν για να δοθεί ατόφια. Επισημάνει όμως την προσοχή που πρέπει να έχει ο εραστής της ως προς την δικαιοδοσία που του δίνει «πρόσεξε γιατί μια λάθος λέξη σου μπορεί να μπήξει το βέλος του μυαλού σου στην ψυχή μου και με τη λαβωματιά να ξεψυχήσω για πάντα». Έτσι, με το δόσιμό της στέκεται τόσο μπροστά στην αληθινή κι ιδανική αγάπη όσο και στην οντολογική διάσταση του Έρωτα που συνδιαλέγεται με τον ίδιο τον θάνατο ενώ συγχρόνως αποκαλύπτει την δική της συναισθηματική ευαισθησία.
Και συνεχίζει. Με αναζητήσεις, αυτοκριτική, ενδοιασμούς, ποικίλες ψυχικές καταστάσεις για να μας παρουσιάσει πώς το όνειρο συναντάει την πραγματικότητα κι ο χρόνος στέκει και κοιτάζει. Παρόλες τις αναθεωρήσεις και τις αναστολές η επιθυμία συνοδοιπόρου παραμένει. Η διάθεση ομφαλοσκόπησης οδηγεί τελικά σ’ ένα φρέσκο βλέμμα απέναντι στο κοινωνικό σύνολο με την αξία της αγάπης να μπορεί να αποκαλύπτει «το αληθινό». Και πώς θα μπορούσε να είναι αλλιώς αφού ο υπερβάτης έρωτας ξέρει να ζυμώνει δυο ψυχές μαζί για την γέννηση κάτι καινούργιου προς τον έξω κόσμο;
Δεν είναι τόσο εύκολη η διαδικασία ακόμη κι αν έχει κάτι ανάλαφρο, φέρει ένα συμβολικό βάρος κι έτσι η ίδια η αγάπη γίνεται ο «σταυρός» της ποιήτριας. Η νεανική της ψυχή απέχει απ’ τους γονείς για να δημιουργήσει χώρο για τον άντρα-άνθρωπο-σύντροφο ζωής και συγχρόνως διατηρεί την λατρεία της απέναντι στους γεννήτορές της με μία διάσταση χρέους. Δεν υπάρχει παρθενογένεση λοιπόν στο πάθος.
Δεν λείπει όπως πάντα στο αστραφτερό πέρασμα του έρωτα, η έκφραση θαυμασμού κι η ευγνωμοσύνη που το συνοδεύει. Η Σίσσυ Σιγιουλτζή-Ρουκά μας παρουσιάζει μια ωδή στην αγάπη φωνάζοντας δυνατά, χωρίς αιδώ, τα συναισθήματά της.
Η ερωτική επαφή φέρνει ανατροπή μα κι ερωτήματα για το μέλλον που τελικά φωτίζονται απ’ το νόημα της παρουσίας του αγαπημένου της. Η αγάπη στέκεται μπροστά στα ιδανικά της εξιδανίκευσης της και ζυγίζεται μπροστά στις πραγματικότητες του άλλου. Γραπώνεται ο πόθος απ’ τις εικόνες της καθημερινότητας. Η ατμόσφαιρα θριαμβευτικά ομορφαίνει απ’ τα πλούσια συναισθήματα μιας γυναίκας που αφήνεται στον άλλον. Σε πολλά κείμενα της Σίσσυ Σιγιουλτζή-Ρουκά κλιμακώνεται η δύναμη του έρωτα και παίρνει θάρρος η ψυχή της να συνεχίσει να δίνεται ακόμη πιο ατόφια κι αυθεντική στους παλμούς της καρδιάς της. Ακόμη κι όταν πρόκειται για «άγουρο έρωτα καλοκαιριού» όπως μας αναφέρει, το «θείο δώρο» της αγάπης είναι πάντα ένα «λουλούδι ευωδιαστό».
Με σπαρακτικό σπαρτάρισμα ψυχής ο Έρωτας με Ε κεφαλαίο δεσπόζει σε κάθε αντάμωμα, σε κάθε ηλικία που γράφτηκαν αυτά τα ποιήματα. Θα σταματήσω στο ποίημα Αντάμωμα
Μιας νύχτας άνεμος, τραγούδι,
χορό έστησε με τ’ αγγελούδι.
Τ’ αστέρια μπήκαν στη γιορτή
κι ένα φεγγάρι σαν χρυσό χαρτί.
Σκόρπισαν σκόνη ερωτική κι αγάπη χάραξαν καρτερική.
Η πλάση όλη ευδαιμονεί, ο νέος ανυπομονεί.
Η κόρη στέκει και θωρεί, λευκό φουστάνι, κάτασπρο φορεί.
Ζούνε και οι δυο μακριά χαλί κοινό ενώνει την καρδιά.
Γοργά ο ήλιος βρήκε το φεγγάρι και η κόρη αντάμωσε το παλικάρι.
Ο χρόνος γρήγορα περνά και την ψυχή ο πόθος κυβερνά.
Απ’ την τρυφερή εφηβεία με τα πρώτα σκιρτήματα μέχρι την ενηλικίωση και την ωριμότητα της εμπειρίας, η Αγάπη είναι φάρος κι οδηγός, νικητής λαμπρός της ζωής. Η Σίσσυ Σιγιουλτζή-Ρουκά μας εκπλήττει μ’ ένα ποίημα, το μοναδικό γραμμένο στα αγγλικά, όπου η αγάπη παίρνει έντονα την διάσταση της οικουμενικότητας τόσο στο επίπεδο της επιλογής των στίχων, όσο και στην επιλογή μιας παγκοσμίως διαδεδομένης γλώσσας και μας δείχνει πώς ο καθένας έχει δικαίωμα σε ένα ταίρι.
Με το ποίημα «Κραυγές μυαλού Διάλογος ψυχής» εύστοχα παρουσιάζεται η αξία του χρόνου ως φορέας διαμόρφωσης επιθυμίας που κρατά το νήμα της ζωής σε αντιπαράθεση με την αμεσότητα μιας εκπλήρωσης που αφαιρεί το νόημα της. Η «υπομονή, η αγωνία, η προσπάθεια, η ελπίδα και η καρτερικότητα στηρίζουν τον κόσμο μας» μας λέει έχοντας μια καφαβική επίγνωση της αξίας του ταξιδιού σε σχέση με τον προορισμό.
Η συλλογή κλείνει με εκμυστηρευτική διάθεση τόσο στο κείμενο «επίλογος» όσο και με τις πλούσιες συνεντεύξεις της που μας αφήνει να ανακαλύψουμε περισσότερα για την ίδια. Η δημιουργός παραδέχεται τόσο την σχέση της με την γλώσσα και την γραφή όσο και την αναζήτηση μεγάλων συγκινήσεων που την χαρακτηρίζει. Βλέπει πίσω της τους καρπούς των δρόμων που διέσχισε και το όραμα του αποτυπώματός τους στο μέλλον. Οι μεγάλες συγκινήσεις πάντα συνδέουν κάτι απ’ την πρώιμη ιστορία του υποκειμένου σε σχέση με τις πρώτες ταυτίσεις της ύπαρξης του με την συλλογική ιστορία.
Ναι! Η Οσία άφησε το χνάρι της στην Σίσσυ κι η Σίσσυ αφήνει το χνάρι του πλούσιου συναισθηματικού της κόσμου στον κάθε αναγνώστη μαυλίζοντας τον να γνωρίσει τη δοτικότητα των δρόμων της αγάπης και προσκαλώντας τον να ταυτιστεί με το πανανθρώπινο πάθος που μας περιγράφει ώστε να βρει κι αυτός όχι μόνο την γυναίκα Οσία, τις γυναίκες πριν απ’ αυτήν κι όλες τις γυναίκες, μα και την πανανθρώπινη αξία της Αγάπης ανάμεσα σε όλα τα φύλα! Πρόκειται λοιπόν για μια ειλικρινή κατάθεση ψυχής που φέρνει στο φως την ικανότητά της συγγραφέως να δείχνει πορείες προς την ομορφιά της ζωής.
Σίλια Χριστοδούλου
Κλινική Ψυχολόγος, Ψυχαναλυτική Ψυχοθεραπεύτρια, Συγγραφέας
Βρυξέλλες, 29/1/2021
