Προλογικό Σημείωμα Έκδοσης
Συγχαίρω θερμά όλους τους νέους που έλαβαν μέρος στον 4ο Διαγωνισμό Ποίησης Νέων με ποίημα ή πεζόμορφο κείμενο, εμπνευσμένα από την ποίηση του σημαντικού ποιητή Μανόλη Αναγνωστάκη. Οι αναγνώστες και αυτής της Ανθολογίας θα έχουν την ευκαιρία να δουν πώς γράφουν οι νέοι μας στην εποχή τους, εμπνεόμενοι από τον δημιουργό Αναγνωστάκη που τιμούμε με την έκδοση αυτή του Συνδέσμου Πολιτισμού Ελλάδας Κύπρου. Έχει λάμψη ο στίχος τους, πότε σαν θερμή ηλιαχτίδα όταν σκύβουν πάνω σε τραύματα, πότε σας κεραυνός όταν καταγγέλλουν μια κατάσταση άδικη ή βάρβαρη, κατά την κρίση τους. Ο λόγος τους, σύγχρονος και κάποτε παραδοσιακός, έχει ρυθμό, κίνηση, εικόνες, νεύρο και μας οδηγεί από έναν κόσμο θλίψης και αδιεξόδων στα βάθη της ψυχής να στοχαστούμε ή στο υπερπέραν να γαληνέψουμε για να «επισκευάσουμε» την αισιοδοξία μας και να επανέλθουμε. Γιατί ο κόσμος δεν είναι αβαθής, η ζωή έχει αξία κρυμμένη και οι νέοι μας την αναζητούν εναγώνια. Στο πρόσωπο των 53 νέων ποιητών της Ανθολογίας αυτής αντιπροσωπεύεται γενικά μια νέα γενιά που δεν κλείνεται στο καβούκι της από φόβο, ανασφάλεια, μα ούτε και παραμένει αδρανής. Αντίθετα, παίρνει τη δάδα από τον Μανόλη Αναγνωστάκη για ν’ ανατρέψει το κακό και να εισαγάγει νέες ιδέες και δεν έχει σημασία αν αυτές επιλύουν και πόσο τα πολύπλοκα ζητήματα του σήμερα. Φτάνει που έχουν φωνή, επιχειρήματα, άποψη, σθένος. Γιατί μέσα από αυτόν τον ποιητικό τους λόγο, διανοίγεται ενεργός εποικοδομητικός διάλογος, με όλα τα καλά που γεννά το δημοκρατικό αυτό εργαλείο.
Εδώ διαβάζουμε τα ονοματεπώνυμα των διακριθέντων του διαγωνισμού.
Η ευχάριστη έκπληξη για μας είναι ότι πολλοί διαγωνισθέντες νέοι ποιητές είναι καλοί αναγνώστες, με ευρεία αναγνωστική εμπειρία και τέτοια που να τους ενεργοποιεί τόσο το ενσυνείδητο, όσο και το ασυνείδητο. Τους εμπνέει ένα ελεύθερο πουλί ή ένα εύοσμο λουλούδι, και τους εξοργίζει η απώλειά τους και γενικά της Φύσης ή κάθε ωραίου στη ζωή, όπως ο έρωτας η ισχυρή δύναμη της Φύσης, που τον υμνούν και τον φυλάσσουν. Για αυτούς η ποίηση είναι κάτι πάνω από την ιστορία: η ιστορία θρηνεί επί ερειπίων, ενώ η ποίηση ασχολείται με μεγάλες έννοιες (έρωτας, θάνατος, αξίες). Μας συγκινεί, ως Σύνδεσμο Πολιτισμού Ελλάδας Κύπρου (ΣΠΕΚ), το ό,τι σχεδόν όλοι οι νέοι μας γράφουν με ψυχή και καρδιά· μάχονται σκληρά για ελπίδα μέσα σε χάος κι απελπισία. Η ποίηση των νέων μας χαράσσει νέους δρόμους, όπως έπραξε και ως νέος ο Αναγνωστάκης. Επίσης – όπως το συστήνει και ο Αριστοτέλης στην «Ποιητική» του – η ποίησή τους δεν φλυαρεί, δεν παρερμηνεύει, προσθέτει στη γνώση. Δεν αντιγράφουν τον Μανόλη, αλλά παίρνουν το παράδειγμά του και τολμούν, ακόμα και να ειρωνευτούν έναν τύραννο, ή να στοχαστούν στον ωραίο κήπο της Ποίησης. Εδώ έγκειται η αξία αυτής της Ανθολογίας, ότι δηλαδή, ξεκινώντας από έναν τολμηρό δημιουργό της γενιάς του, αμφισβητούν δόγματα της δικής τους και αντιπροτείνουν.
Είμαι σίγουρη ότι αρκετοί νέοι της Ανθολογίας αυτής, αλλά και κάποιοι άλλοι νέοι που θα τη διαβάσουν, θα αποκτήσουν εμπιστοσύνη στη γραφίδα τους και θα συνεχίζουν να γράφουν συνεχώς και πιο ώριμο στίχο για να προσφέρουν μελλοντικά στο ποιητικό σύμπαν. Κάτι τέτοιο έχει κιόλας συμβεί με ορισμένους νέους ποιητές προηγούμενων Διαγωνισμών, που ξεπήδησαν ως ικανά ταλέντα και τους βοηθήσαμε ως Σύνδεσμος ΣΠΕΚ να εκδώσουν δική τους ατομική ποιητική συλλογή. Τι ευχάριστο για τον ΣΠΕΚ! Κλείνω, επαναφέροντας μια σοφή συμβουλή προς τους νέους από τη Ζωή Σαμαρά, ποιήτρια και Ομότιμη Καθηγήτρια του Α.Π.Θ., ότι δηλαδή οι νέοι είναι χρήσιμο να ακούνε τους ειδικούς αλλά να κρατούν από τα λόγια τους μονάχα ό,τι τους εκφράζει, και ό,τι τους βοηθά να προχωρήσουν. Ας διαβάζουν με έκσταση κι ας ανοίγουν δρόμο.
Θερμότατα συγχαρητήρια απευθύνω στην Πρόεδρο και στα Μέλη της Κριτικής Επιτροπής για τη φιλολογική και άλλη επιμέλεια τους. Η ποιοτική συμβολή τους, όπως και αυτή των Εκδόσεων ΑΡΧΥΤΑΣ, προσθέτουν αξία στο έργο. Καλοτάξιδη και καλοδιάβαστη ας είναι η Ανθολογία και ψηλοί οι στόχοι των νέων μας!
Σίσσυ Σιγιουλτζή-Ρουκά
Πρόεδρος Συνδέσμου Πολιτισμού Ελλάδας Κύπρου
Οπισθόφυλλο έκδοσης
Η 4η Ανθολογία Ποίησης Νέων – αφιερωμένη στον Μανόλη Αναγνωστάκη – πρέπει να κάνει περήφανο τον Σύνδεσμο Πολιτισμού Ελλάδας Κύπρου | ΣΠΕΚ για τη συμμετοχή τόσων πολλών νέων ποιητών (53) μα και τόσων καλών! Μάλιστα αρκετοί νέοι, γράφοντας στίχο με έμπνευση από το έργο τον Αναγνωστάκη, φτάνουν στο αξιοθαύμαστο σημείο να βλέπουν και ένα είδος διαλόγου ανάμεσα στον ποιητικό λόγο του Αναγνωστάκη και στον κριτικό / θεωρητικό λόγο του, τόσο στο πεδίο του κοινού λεκτικού ή θεματικού υλικού, όσο και στο πεδίο πρόσμιξης διαφόρων τύπων λόγου. Και πράγματι, οι δύο αυτοί τύποι λόγου διεισδύουν λειτουργικά ο ένας στον άλλο: ο κριτικός Αναγνωστάκης γράφει ποίηση για τρίτες καταστάσεις (Κι έχετε στο χέρι ένα σφυρί και σαν τους γύφτους σφυροκοπάτε αδιάκοπα στο ίδιο αμόνι,) και ταυτόχρονα ο ποιητής Αναγνωστάκης κρίνει την τρίτη κατάσταση ή (Α, ρε Λαυρέντη, εγώ που μόνο το ‘ξερα τι κάθαρμα ήσουν) ή αυτοκρίνεται.
Οι πλείστοι από τους 53 νέους είναι καλά τοποθετημένοι στην ποίηση του Αναγνωστάκη. Μου θυμίζουν τις θέσεις-διαθήκη του ποιητή όπως π.χ. ότι η σάτιρα συνιστά κομβικό στοιχείο σε σύγχρονα πολιτικά ποιήματα. Επίσης αρνούνται – όπως ο Αναγνωστάκης – όλα όσα λέγονται για μια «ποίηση της ήττας» (της εποχής του) και συμφωνούν ότι «Δεν είναι ποίηση της ήττας, αλλά μια αγωνία, ένα άγχος για την εποχή μας. Όταν εκείνη η εποχή τελείωσε, τελείωσε και η ποίηση». Νέοι είναι! Αν δεν εξέφραζαν την αγωνία τους για την εποχή τους, τότε δεν θα είχαν υπάρξει ποτέ νέοι, αλλά από παιδιά θα έχουν γίνει αυτόματα μεσήλικες. Αυτή είναι η επιτυχία του ΣΠΕΚ: το ότι οι 53 νέοι πήραν τη δάδα από το χέρι του Μανόλη για να εκφράσουν την αγωνία τους για τη δική τους σημερινή εποχή. Ελπίδα οι νέοι σαν γράφουν. Αλλιώς δεν θα είχαμε ποίηση της ήττας αλλά ήττα της ποίησης.
Δρ Ιωσήφ Σ. Ιωσηφίδης
Πρόεδρος Ένωσης Λογοτεχνών Κύπρου
Αντιπρόεδρος Συνδέσμου Πολιτισμού Ελλάδας Κύπρου
Χαιρετισμοί Έκδοσης από τα Μέλη της Επιτροπής Αξιολόγησης του 4ου Διαγωνισμού Ποίησης – Πεζόμορφου Στοχασμού του ΣΠΕΚ για τον Μανόλη Αναγνωστάκη
Διαβάζουμε, γράφουμε ποίηση και νιώθουμε το πνεύμα μας να δυναμώνει. Ποίηση – τροφή της Τέχνης και του Βίου. Και όμως, η ποίηση σήμερα μόνο κραυγή μπορεί να είναι. Να γίνει τόσο δυνατή, ώστε να σπάσει το φράγμα του χρόνου, να επαναφέρει το σύμπαν στην απόλυτη σιωπή, πριν από τη Δημιουργία.
Επιθυμώ να εκφράσω τη χαρά μου σε όλους εσάς που κερδίσατε μια θέση σε αυτή τη σημαντική Ανθολογία και να σας προσκαλέσω να διαβάσετε διαφορετικά τον Αναγνωστάκη, να γίνετε συνάμα ποιητές και δημιουργικοί αναγνώστες. Θα ανακαλύψετε ότι έχετε αποκτήσει ένα μεγάλο θησαυρό. Λ.χ. όταν ο ποιητής νιώθει οίκτο για τον άνθρωπο χωρίς συνείδηση και λέει: «Δεν έφταιγεν ο ίδιος, τόσος ήτανε», καταγράφει και συνεχίζει μια μεγάλη ιστορία στην ελληνική γλώσσα. Ταξιδέψτε για λίγο στα κείμενα του Ευαγγελίου και δείτε την ίδια παράκληση στα λόγια του Εσταυρωμένου. Πάτε ακόμη πιο πίσω, στη δική μας αρχαιότητα, και θα βρείτε στον πλατωνικό Πρωταγόρα λέξεις να προαναγγέλλουν τη σοφία του Αναγνωστάκη. Ένας ποιητικός στοχασμός μέσα στη διαχρονία της ελληνικής γλώσσας μάς προετοιμάζει για ένα δικό μας επόμενο βήμα.
Θερμά συγχαρητήρια στην Πρόεδρο του Συνδέσμου Πολιτισμού Ελλάδας Κύπρου, Σίσσυ Σιγιουλτζή-Ρουκά, για την εξαιρετικά εμπνευσμένη διαχείριση του πολιτισμού μας.
Ζωή Σαμαρά
Ομότιμη Καθηγήτρια Α.Π.Θ.
Θεωρίας της Λογοτεχνίας και του Θεάτρου
Σαν πρόκες πρέπει να καρφώνονται οι λέξεις…
Ο μεγάλος νεοέλληνας ποιητής Μανόλης Αναγνωστάκης (1925-2005), που μας έχει δώσει στίχους υψηλής έμπνευσης και θαρραλέας πολιτικο-κοινωνικής ευαισθησίας κι έχει ανάμεσα σε άλλα πει, με τον δικό του ποιητικό τρόπο, πως «σαν πρόκες πρέπει να καρφώνονται οι λέξεις» και «φτάνει πια, πρέπει να λέμε την αλήθεια στα παιδιά», έχει με το έργο του σφραγίσει μια ολόκληρη εποχή και θ’ αποτελεί για τις επερχόμενες γενιές όχι μόνο μια σωστική καταφυγή, αλλά και μια αστείρευτη πηγή έμπνευσης για τους νεότερους ποιητές, που θα πρέπει να καταφεύγουν στην ποίησή του για να αντλούν ιδέες, να στοχάζονται και να ευαισθητοποιούνται για τον άνθρωπο και για τη ζωή. Μέσα από την ποίηση του Θεσσαλονικιού ποιητή Μανόλη Αναγνωστάκη, ο οποίος έζησε και βίωσε όλες τις ιστορικές περιπέτειες του σύγχρονου ελληνισμού-Δικτατορία του Μεταξά-4ης Αυγούστου 1936, αντιφασιστικός πόλεμος και ναζιστική κατοχή (1940—1945), εμφύλιος (1946-49), μετεμφυλιακά μίση και διώξεις, χουντική επταετία (1967-1974) κτλ., καταγράφεται και αναδεικνύεται η σύγχρονη ιστορία του τόπου αλλά και η έγνοια και η αγωνία του ποιητή για το αύριο και για έναν καλύτερο κόσμο.
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο είναι ιδιαίτερα αξιέπαινη η πρωτοβουλία του Συνδέσμου Πολιτισμού Ελλάδας- Κύπρου να προκηρύξει και φέτος τον Διαγωνισμό ποιήματος ή πεζόμορφου ποιητικού στοχασμού, αφιερωμένου στον Μανώλη Αναγνωστάκη ανάμεσα σε νέους και νέες ηλικίας 17-39 ετών και να προχωρήσει ταυτόχρονα στην έκδοση της 4ης Ανθολογίας Ποίησης αφιερωμένης στον Μανόλη Αναγνωστάκη. Η συγκέντρωση και η έκδοση των ποιημάτων 53 νέων ποιητών που συμμετείχαν στον Διαγωνισμό και είχαν την ευκαιρία να συναντηθούν με την ποίηση του Αναγνωστάκη και να ενδιατρίψουν στα υψηλά και μεγάλα διαχρονικά της μηνύματα, και διαλεγόμενοι με το έργο του να γράψουν τους δικούς τους στίχους, αποτελεί μια ιδιαίτερα σημαντική προσφορά και κατάθεση του ΣΠΕΚ στο θησαυροφυλάκιο της σύγχρονης νεοελληνικής ποιητικής δημιουργίας.
Αξίζουν για τούτο τα πιο θερμά συγχαρητήρια τόσο στην πρόεδρο του ΣΠΕΚ Σίσσυ Σουγιουλτζή-Ρουκά και στο Διοικητικό Συμβούλιο γενικότερα, όπως επίσης και σε όλους όσοι συμμετείχαν στον Διαγωνισμό, στην Κριτική Επιτροπή και στους συντελεστές της έκδοσης της 4ης Ανθολογία Ποίησης, που αποτελεί άλλη μια σημαντική δράση και προσφορά του ΣΠΕΚ στα γράμματα και τον Πολιτισμό. Με την ολόθερμη ευχή η πρωτοβουλία αυτή, που έχει ήδη γίνει θεσμός, να συνεχιστεί και στο μέλλον με την ίδια επιτυχία και καταξίωση, εύχομαι τα βέλτιστα στον ΣΠΕΚ και καλοτάξιδη να είναι η νέα Ανθολογία, που αφιερώνεται στον μεγάλο μας ποιητή Μανώλη Αναγνωστάκη.
Κώστας Κατσώνης (δ.φ.)
Φιλόλογος-συγγραφέας
Πρόεδρος Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών Λάρνακας,
Επίτιμο μέλος ΣΠΕΚ και επίτιμος Πρόεδρος Κυπριακού Συνδέσμου
Παιδικού Νεανικού Βιβλίου
Κι ήθελε ακόμη πολύ φως να ξημερώσει…
Με μεγάλη χαρά, υποδεχόμαστε την 4η Ανθολογία Ποίησης Νέων, αφιερωμένη στον κορυφαίο ποιητή της πρώτης μεταπολεμικής γενιάς, Μανόλη Αναγνωστάκη. Ο Μανώλης Αναγνωστάκης κατάφερε, μέσα από το έργο του, να εκφράσει την αγωνία, την αποξένωση, αλλά και την ελπίδα της δικής του εποχής. Οι νέοι παίρνοντας την τρεμόσβηστη σπίθα από τις υγρές παλάμες του ποιητή τη μετατρέπουν σε δάδα και έτσι εκφράζουν τις δικές τους αγωνίες για την εποχή μας και ταυτόχρονα την ελπίδα για το αύριο. Συγχαρητήρια σε όλους τους νέους που έλαβαν μέρος στο διαγωνισμό με ποίημα ή πεζό κείμενο εμπνευσμένο από το μεγάλο δημιουργό. Οι νέοι μας κράτησαν τα στοιχεία εκείνα που τους εξέφραζαν και προχώρησαν στις δικές τους δημιουργίες, έτσι όπως λέει και ο ποιητής : «Η ποίηση είναι έργο της νεότητας. Χρειάζεται ενθουσιασμός, αυταπάτες, ψευδαισθήσεις. Αυτά τα έχουν οι νέοι.» Και …. «σαν πρόκες να καρφώνονται οι λέξεις για να μην τις παίρνει ο άνεμος».
Συγχαρητήρια και στους διοργανωτές αυτής της προσπάθειας, στην πρόεδρο και στον αντιπρόεδρο του ΣΠΕΚ (Σύνδεσμος Πολιτισμού Ελλάδας Κύπρου ) που δίνουν βήμα στους νέους για να εκφραστούν, μέσα από το έργο μεγάλων δημιουργών. Καλή συνέχεια στο έργο σας και καλοτάξιδη η 4η Ανθολογία Ποίησης Νέων, αφιερωμένη στον Μανόλη Αναγνωστάκη.
Νίκος Ευθύμιου
Εκπαιδευτικός
Σε μία δυστοπική εποχή όπως η δική μας, οι νέοι ποιητές μοιάζουν με σμήνη από πουλιά που φτερουγίζουν μακριά αναζητώντας νέους, ουράνιους δρόμους. Απογειώσου, αηδόνι ντροπαλό, αηδόνι ποιητάρη, δακρυσμένο πουλί… νέε ποιητή, νέα ποιήτρια. Κι ας ακουστεί το πρώτο σου φτερούγισμα ως τα πέρατα του αιθέρα.
Αύρα Ξεπαπαδάκου
Συντονίστρια Προγράμματος – Μεταπτυχιακές Σπουδές στον Ελληνικό Πολιτισμό
Σχολή Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστημών
Τμήμα Γλώσσας και Λογοτεχνίας του Πανεπιστημίου της Λευκωσίας
