«Περί πανδημίας και άλλων … δεινών» του Κώστα Κατσώνη

«Τα κείμενα της παρούσας έκδοσης αποτελούν προϊόν δεκάχρονης ενασχόλησης και δημοσίευσης μικρών δοκιμιακών σκέψεων και προβληματισμών στον κυπριακό κυριακάτικο τύπο και στο διαδίκτυο, που γράφονταν με αφορμή την τοπική και διεθνή επικαιρότητα. Οι πολιτικο-κοινωνικές εξελίξεις, που αποτελούν πάντα πηγή διαρκούς έμπνευσης και προβληματισμού για κάθε σκεπτόμενο άνθρωπο και πολίτη, στον σύγχρονο αντιφατικό και ταραγμένο κόσμο, αποτέλεσαν το ερέθισμα και το έναυσμα για τη συγγραφή των κειμένων, τα περισσότερα από τα οποία αναφέρονται στα πολλαπλά και δυσεπίλυτα προβλήματα που ταλανίζουν τον άνθρωπο του 21ου αιώνα, σε διαπλανητικό επίπεδο, όπως είναι: η πανδημία του νέου κορωνοϊού (COVID 19) και οι τραγικές, στις διαστάσεις τους, συνέπειές της, η συνεχιζόμενη και εν μέσω πανδημίας πολεμική παράνοια σε διάφορα και εν πολλοίς ξεχασμένα πολεμικά μέτωπα αλλά και σε νέες εστίες πολεμικής αναταραχής (Λιβύη, Νακόρνο Καραβάχ κτλ.), η τζιχαντιστική τρομοκρατία, η κλιματική αλλαγή – με τις ολέθριες πλέον διαπλανητικές επιπτώσεις της– η χειμαζόμενη Κύπρος και ο 47χρονος αναποτελεσματικός «αγώνας» για την απελευθέρωση και την επανένωση, η παιδεία, ο πολιτισμός κ.ά. Η επιλογή των δοκιμίων έγινε από ένα σύνολο πέραν των 300 άρθρων, με κριτήριο τη διαχρονικότητα των απόψεων που κατατίθενται αλλά και το αναμενόμενο ενδιαφέρον από τους αναγνώστες. Τα κείμενα δημοσιεύονται στο βιβλίο με βάση τη θεματική τους κατάταξη και όχι τη χρονολογική σειρά συγγραφής, ενώ σημειώνεται κάτω από κάθε κείμενο ο μήνας και η χρονολογία συγγραφής, για να μπορεί ο αναγνώστης να ανακαλεί στη μνήμη του τη χρονική διάσταση των συμβάντων, την περιρρέουσα ατμόσφαιρα και τις συνθήκες κάτω από τις οποίες διαδραματίζονται.»

Κώστας Κατσώνης (δ.φ.)
Ιανουάριος 2021

«Ο φιλόλογος Δρ Κώστας Κατσώνης – που πιστώνεται μ’ ένα πλούσιο λογοτεχνικό και κριτικό έργο και που θήτευσε σε αξιώματα πολλών πνευματικών και πολιτιστικών ιδρυμάτων της Κύπρου – δεν είναι απλώς ένας εμβριθής μελετητής της Λογοτεχνίας. Μέσα από τα δοκίμια του βιβλίου του με τίτλο «Περί Πανδημίας και άλλων…δεινών – Στοχαστικές Αναζητήσεις» αποδεικνύει ότι έχει μια σπάνια διεισδυτική ματιά και ενατένιση στα κρίσιμα τεκταινόμενα γύρω μας, που μας πιέζουν συνθλιπτικά. Στον σπαρασσόμενο κόσμο του 21ου αιώνα δεν μένει απαθής και αμέτοχος – όπως άλλοι λόγιοι – στις στρεβλώσεις και αδικίες. Είναι μαχόμενος, με σαφείς θέσεις για το καλό μα και το άδικο. Η γραφή του γλαφυρή, κάποτε σκωπτική, πάντα με παρρησία, χωρίς υπεκφυγές, αναστολές, μάταιο μουρμουρητό. Με νυστέρι τη γραφίδα του στηλιτεύει τα κακώς έχοντα. Ακόμη, αναδεικνύει τα φλέγοντα ζητήματα, όπως οι απρονοησίες και τα συμπαρομαρτούντα δεινά λόγω της πανδημίας του COVID19, λόγω…λόγω…λόγω.

Για τον Κατσώνη η λέξη Πανδημία σημαίνει και «δεινά στον άπαντα Δήμο». Γι’ αυτό «προεκτείνει» τα δοκίμιά του για να καλύψουν δεινά του άπαντος Δήμου, εις άπαντα τον Δήμο, όπως τα χαλεπά της οικονομικής κρίσης, η έκπτωση αξιών, η διαφθορά, ο πολιτικός αμοραλισμός εντός ή εκτός συνόρων, ο πόλεμος, η αναγκαιότητα για ειρήνη, η τζιχαντιστική τρομοκρατία, η φασιστική βία και το βρυκολάκιασμα της σε καινοφανείς μορφές, η ξενοφοβία, ο ρατσισμός, το κατεπείγον για καταστολή της κλιματικής κρίσης.

Το γλυπτό του Ροντέν «Ο Σκεπτόμενος» συμβολίζει κάθε πνευματικό άνδρα που πασκίζει με τη γραφή και τον λόγο του και νιώθει μια προσωπική ευθύνη για όλους. Έτσι και ο Κατσώνης. Όσο για την αγαπημένη του Κύπρο, μέσα από κάποια δοκίμιά του που αναφέρονται στο δράμα της, στοχάζεται και καταθέτει την έγνοια και την αγωνία του για το μέλλον της χειμαζόμενης μοιρασμένης πατρίδας. Οραματίζεται την ειρηνική συνύπαρξη των συμπατριωτών του, την απελευθέρωση και επανένωση του τόπου του, χωρίς τα τεχνητά τείχη του μίσους και του βίαιου διαχωρισμού.

Πλούσιο το φάσμα του βιβλίου! Δοκίμια στοχασμού αλλά και πολιτικο-κοινωνικών θεμάτων, κοινών σε Ελλάδα και Κύπρο, που όχι μόνο προβληματίζουν, αλλά επίσης κεντρίζουν και διεγείρουν συνειδήσεις. Διαβάζονται σήμερα, μα είναι διαχρονικά και θα διαβάζονται σε 20 και σε 50 χρόνια. Προσθέτω ακόμα ένα διαμάντι στη βιβλιοθήκη!»

Δρ Ιωσήφ Σ. Ιωσηφίδης
Πρόεδρος Ένωσης Λογοτεχνών Κύπρου
Αντιπρόεδρος Συνδέσμου Πολιτισμού Ελλάδας Κύπρου

«Ο καταξιωμένος των Ελληνικών Γραμμάτων, Δρ Κώστας Κατσώνης – που πρόσφατα τον βράβευσε η Ένωση Λογοτεχνών Κύπρου με το ευρέως αναγνωρισμένο και καθιερωμένο Βραβείο «Γιώργος Φ. Πιερίδης» – προβάλλει τη φωνή του και εκτός Κύπρου. Εμβριθής μελετητής της λογοτεχνίας αλλά και του κοινωνικο-οικονομικού γίγνεσθαι σε τοπικό και διεθνές επίπεδο, ο Κατσώνης, μας εκχωρεί το προνόμιο να εκδώσουμε ως ΣΠΕΚ, το σύγγραμμα δοκιμίων του που φέρει τον τίτλο «Περί Πανδημίας και άλλων…δεινών – Στοχαστικές Αναζητήσεις». Τιμή για μας και διαθέτουμε τα μέσα, έντυπα, ηλεκτρονικά και στο άμεσο μέλλον ραδιοτηλεοπτικά, να περάσουμε ευρύτερα το μήνυμά του, σε Ελλάδα, Κύπρο Ομογένεια και πιο πέρα.

Ως μελετητής διαθέτει διεισδυτική ματιά και ενατενίζει όσα γύρω μας, σε Ελλάδα, Κύπρο και διεθνώς προξενούν στρεβλώσεις και αδικίες. Μάχεται, με σαφείς θέσεις για το καλό, ενάντια στο άδικο. Η γραφή του γλαφυρή, αλλά όπου χρειάζεται καταγγελτική ευθύβολη και θαρραλέα δακτυλοδείχνει τα προβλήματα του ρέοντος αιώνα για την πατρίδα, τη διεθνή κοινωνία αλλά και για τον πλανήτη μας. Η θεματολογία του είναι πληθωρική και περιλαμβάνει μεταξύ άλλων την οικονομική κρίση, την καταρράκωση αρχών και αξιών, τη διαφθορά στην πολιτική και τα κενά ηθικής και δημοκρατίας κ.ά.

Τα δοκίμιά του κείμενα έχουν «σμιλευτεί» για δέκα χρόνια στο εργαστήρι του στοχασμού του, με σμίλη τη γραφίδα του. Δοκίμια με βαθύ προβληματισμό στο κυπριακό ζήτημα, για την προσφυγιά, την επιτεινόμενη τουρκική βουλιμία, την ανάγκη διατήρησης της ιστορικής γνώσης και μνήμης, τον αναποτελεσματικό «αγώνα» για την απελευθέρωση και την επανένωση του Νησιού. Δοκίμια για πολιτικο-κοινωνικές εξελίξεις στην Κύπρο μα και παράλληλα στη Ελλάδα, που άλλες εμπνέουν και άλλες προβληματίζουν κάθε σκεπτόμενο πολίτη. Δοκίμια για τα πολύπλοκα και δυσεπίλυτα προβλήματα, όσα ταλανίζουν τον πλανήτη, τα έθνη, τον άνθρωπο, όπως η πανδημία του κορωνοϊού και οι αφόρητες συνέπειές της, αλλά και δοκίμια για χαίνουσες πληγές όπως η πολεμική παράνοια σε πλείστα κράτη, η τρομοκρατία, η κλιματική κρίση – με τις ολέθριες πλέον επιπτώσεις της για τον πλανήτη- ο ορφανεμένος Πολιτισμός, η υποτονική Παιδεία κ.ά.

Τέτοια άρθρα πληρούν τα κριτήρια της διαχρονίας γι’ αυτό αναμένεται ότι οι απόψεις του συγγραφέα θα έχουν ενδιαφέρον όχι μόνο για τη σημερινή γενιά. Το κάθε δοκίμιο μάλιστα αναφέρει και την ημερομηνία συγγραφής του ώστε ο αναγνώστης να το διασυνδέει με την περιρρέουσα ατμόσφαιρα και τις συνθήκες του χρόνου συγγραφής. Συναφώς το σύγγραμμα μετέχει στην κοινωνικοπολιτική Ιστορία Κύπρου και Ελλάδας.

Ο ποιητής της Κύπρου Κώστας Μόντης σ’ ένα συμβολικό ποίημα του στα Άπαντά του (Συμπλήρωμα Β’, Λευκωσία 1991) έγραψε τότε τα εξής για την Ελλάδα και για την απόσταση που τη χωρίζει από την Κύπρο: «Πώς να ρθούμε; / Ξεμάκρυνες πολύ τον τελευταίο καιρό, βρε παιδάκι μου, / μετακινήθηκες». Με το βιβλίο δοκιμίων του Κώστα Κατσώνη (και των άλλων Κυπρίων συγγραφέων) που εκδίδει ο ΣΠΕΚ, επιτυγχάνεται η προσέγγιση Ελλάδας Κύπρου, προβάλλονται πλείστα κοινά θέματα που ενώνουν. Έτσι, ο ΣΠΕΚ και ο Κατσώνης απαντούν στην αγωνία του Μόντη, 30 χρόνια μετά.

Ευσεβής σκοπός του συγγραφέα και δικός μας, ως Σύνδεσμος Πολιτισμού Ελλάδας Κύπρου, είναι όπως η έκδοση αυτή «προβληματίσει και ευαισθητοποιήσει τους δυνητικούς αναγνώστες και προκαλέσει τη δική τους στοχαστική αναζήτηση για όσα ταλανίζουν τον άνθρωπο του σύγχρονου κόσμου». Ως υπεύθυνος πνευματικός ανήρ, ο Κώστας Κατσώνης ενθέτει στο οικοδόμημα του Πολιτισμού και της ευρείας κοινωνίας τον δικό του λίθο, με τον ευγενή στόχο «το οικοδόμημα αυτό να φιλοξενεί και να διαφυλάσσει τις αξίες και τις αρχές, χωρίς τις οποίες κράτη και έθνη καταλύονται».

Θερμές ευχές από το σύνολο του Δ.Σ. του ΣΠΕΚ να είναι η έκδοση Καλοτάξιδη!»

Σίσσυ Σιγιουλτζή Ρουκά
Πρόεδρος Συνδέσμου Πολιτισμού Ελλάδας Κύπρου

Κώστας Κατσώνης, Μ.Ed. PhD: Γεννήθηκε στην Αραδίππου της επαρχίας Λάρνακας Κύπρου. Έκανε παιδαγωγικές και φιλολογικές σπουδές. Yπηρέτησε τη δημόσια κυπριακή εκπαίδευση για 38 συναπτά έτη. Είναι λογοτέχνης και μελετητής της λογοτεχνίας, με ιδιαίτερη έμφαση στη λογοτεχνία για παιδιά και νέους, που αποτελεί και το αντικείμενο της Διδακτορικής του Διατριβής. Πρωτοεμφανίστηκε στα κυπριακά γράμματα το 1993, με την ποιητική συλλογή Μιλήματα κι αντιμιλήματα. Ποιήματα, διηγήματα και λογοτεχνικά μελετήματά του είχαν αρχίσει να δημοσιεύονται σε λογοτεχνικά περιοδικά και εφημερίδες της Κύπρου, από τις αρχές της δεκαετίας του ’70. ‘Έχει πλούσιο συγγραφικό έργο, που περιλαμβάνει διηγήματα, δοκίμια, ιστορικά μελετήματα, μελετήματα για την παιδική-νεανική λογοτεχνία και την ευρύτερη κυπριακή λογοτεχνική δημιουργία, κ.ά. Έχει παράλληλα αναπτύξει πλούσια πολιτιστική δράση, ως ιδρυτής, πρόεδρος ή μέλος διάφορων πολιτιστικών σωματείων και οργανισμών. Έχει επιμεληθεί πέραν των 200 εκδόσεων με έργα Κύπριων λογοτεχνών και άλλων συγγραφέων. Έχει επίσης τακτική αρθρογραφία στον κυπριακό κυριακάτικο τύπο, με δική του στήλη, προϊόν της οποίας αποτελούν και τα «μικρά δοκίμια για μεγάλα θέματα πολιτικο-κοινωνικού προβληματισμού», που περιλαμβάνονται στην παρούσα έκδοση (βλ. εκτενέστερα στη ΣΠΕΚ ΠΑΙΔΕΙΑ).